Dr Tansu Turgut / Böbrek Taşları ve Tedavisi

Böbrek taş hastalıkları sıkça görülen bir hastalık mıdır?

Bir insanın hayatı boyunca böbrek taş hastalığına yakalanma sıklığı dünyada %3-5 iken, Türkiye ‘de bu oran %15 civarındadır. Yani taş hastalığının çok sık yaşandığı bir coğrafyadayız. Ülkemizde doğu illerine gidildiğinde bu olasılık %40’a çıkabilmektedir. Taş hastalığı yaşa, cinse, ırka göre değişebilmektedir. En çok 20-40 yaş arasında, erkeklerde, beyaz ırkta, Asyalılarda, soğuk coğrafyada yaşayanlarda, hayvansal gıdalarla beslenmenin artmış olduğu yerlerde sıkça görülür.

Böbrek taş hastalığı tekrar eden bir hastalık mıdır? Sıklığı nedir?

Böbrek taş hastalığı maalesef tekrar eden bir hastalıktır. Bir kişi hayatında taş hastalığı geçirdiyse gelecek 10 yıl içerisinde %50 olasılıkla taş hastalığı tekrar edecektir.

Böbrek taşlarının içeriği nelerdir?

Bu taşlar %60 oranında kalsiyum oksalat içermekte, %26’sı kalsiyum fosfat içerir. Daha düşük oranlarda ürik asit taşları, magnezyum amonyum fosfat taşları (üriner sistem enfeksiyon taşları), sistin taşları görülür.

Tükettiğimiz gıdalar böbrek taş hastalığını etkiler mi?

Oksalattan zengin gıdaların (fındık, koyu çay, kahve, ıspanak, patates, pancar, brokoli )fazla tüketimi, günlük sıvı tüketiminin az olması, asidik içeceklerin fazla tüketilmesi taş oluşumunu arttırmaktadır. Taş riskini azaltmak için idrarı alkali hale getirmek ve idrar miktarını arttırmak ana prensibimizdir. Bu sebeple taş hastalarına günde 2,5-3 litre su tüketmelerini öneririz. İdrarı alkali hale getirmek için karbonat (yemek sodası) kullanımı, limonlu su kullanımını öneririz. Bu maddeler idrardaki sitrat atılımını arttırarak taş olasılığını azaltır. Sitrat içeren bazı ilaçları da taş hastalığında öneririz.

Böbrek taş hastaları hangi şikayetlerle başvurur?

Hastalar ciddi ağrı yakınması ile başvurur. Genelde böğür dediğimiz bölgede olan yan ağrısı, kasıklarda ağrı, idrarda yanma sancı, idrarda kanama, idrar yapamama, bulantı, kusma gibi şikayetlerle başvurabilirler. Genellikle bu ağrının hayatları boyunca yaşadıkları en şiddetli ağrı olduğunu ifade ederler.

Böbrek taş hastalığının tanısında hangi tetkikler kullanılır?

Üriner sisteme yönelik batın ultrasonu, röntgen (ilaçlı-ilaçsız batın filmleri), idrar tahlili ama en önemlisi batın tomografisi ile tanı konur.

Tanı konulduktan sonra tedavide neler yapılır?

Taşın yerine, büyüklüğüne, böbrekten idrar akışını tıkayıp tıkamamasına, böbreğe zarar verip vermemesine, hastanın diğer böbreğinin durumuna bakarak farklı tedaviler önerilir.

Bazı taşlara hiçbir müdahale gerekmezken, bazı taşların kendiliğinden düşmesi için ilaç tedavisi düzenlenir. İdrar akışını engelleyen, böbrek kanalı veya üreteri tıkayan taşlarda ise ESWL (Ses dalgası ile taş kırma) veya ameliyat gerekmektedir. Son yıllarda ameliyatları genellikle kapalı (endoskopik) ameliyat şeklinde yapmaktayız. URS, RIRS yöntemleri ile taşlar kapalı olarak alınmakta veya lazer ile kırılarak tedavi edilmektedir. PNL yöntemi ile böbrek içi taşları kapalı olarak alabiliriz. Açık ameliyata artık nadiren ihtiyaç duyulmaktadır.